织梦CMS - 轻松建站从此开始！
高级搜索|网站地图|TAG标签RSS订阅[设为首页] [加入收藏]

欧博ABG-会员登录-网站

搜索

热门标签:

当前位置: 欧博ABG-会员登录-网站 > abg欧博 > 文章页

Mga Teorya at Dulog sa Pagsusuring Pampanitikan

时间:2024-09-18 02:04来源: 作者:admin 点击: 22 次
Mga Teorya at Dulog sa Pagsusuring Pampanitikan - Download as a PDF or view online for free

nina: Castillo, Paula Jane Garcia, Zendle Alaine Lalong-isip, Pamela Jane Maravilla, Alice BEEd – 4201

PORMULASYON NG PALILINAWING MGA SIMULAIN NG MGA TIYAK NA KAISIPAN UPANG MAKALIKHA NG MALINAW AT SISTEMATIKONG PARAAN NG PAGLALARAWAN O PAGPAPALIWANAG UKOL DITO.

ISANG SISTEMATIKONG PAG-AARAL AT ANG MGA PARAAN SA PAG-AARAL NG PANITIKAN NA NAGLALARAWAN SA TUNGKULIN NG PANITIKAN KABILANG ANG LAYUNIN NG MAY-AKDA SA PAGSULAT.

Ayon kay Anthony, ito ay isang set ng mga pagpapalagay hinggil sa kalikasan ng wika, pagkatuto, at pagtuturo.

“Lubos na nadadama at nauunawaan ang isang akda kung nauunawaan ng mag-aaral ang iba’t ibang dulog at teorya na maaaring gamitin sa pagsusuri ng isang akdang pampanitikan.”

Ang klasisismo o klasismo ay isa sa teoryang pampanitikan na nagmula sa Gresya. Mas higit na pinapahalagahan ang kaisipan kay sa damdamin. KLASISMO

Ang layunin ng panitikan ay maglahad ng mga pangyayaring payak, ukol sa pagkakaiba ng estado sa buhay ng dalawang nag-iibigan, karaniwan ang daloy ng mga pangyayari, matipid at piling-pili sa paggamit ng mga salita at laging nagtatapos nang may kaayusan. KLASISMO

Ipinahahayag ng klasismo na ang isang akda ay hindi naluluma o nalalaos, sa kabilang dako ay nangyayari o nagaganap parin sa kasalukuyan. KLASISMO

Nakasaad rin dito na nakatuon ang panitikan sa pinakamataas patungo sa pinakamabababang uri. Ibig sabihin, sa itaas matatagpuan ang kapangyarihan at kagandahan. KLASISMO

Ito ay sumibol sa panahon ng Muling Pagsibol o Renacimiento (Renaissance). Ito ay nagmula sa salitang ingles na “human” o tao sa Filipino. HUMANISMO

Ang layunin ng panitikan ay ipakita na ang tao ang sentro ng mundo. Binibigyang- tuon ang kalakasan at mabubuting katangian ng tao gaya ng talino, talento at iba pa. Ayon kay PROTAGORAS (Villafuerte, 1988) “Ang tao ang sentro ng daigdig, ang sukatan ng lahat ng bagay at panginoon ng kanyang kapalaran.” HUMANISMO

Humanismo:Dignidad, Pagpapahalaga sa Sarili at Kapwa Ang teoryang humanismo ay pananaw na nakasentro sa tao sa halip na sa Diyos. HUMANISMO

Sa pilisopiya, ito ay atityud na nagbibigay diin sa DIGNIDAD at KAHALAGAHAN ng tao. Pinaniniwalaang ang tao ay nilikhang RASYUNAL. HUMANISMO

Karaniwang ginagamit ang humanismo para ilarawan ang kilusang panitikan at kultura sa kanlurang Europa noong ika-14 hanggang ika-15 siglo. Nagbigay ng bagong sigla ang humanismo ang pagkakatuklas ng paglilimbag noong ika-15 siglo sa pamamagitan ng pagpapalaganap ng mga klasikong edisyon. HUMANISMO

Sa pagsusuri ng panitikan ayon sa pananaw na humanistiko, mainam na tingnan ang sumusunod:  Pagkatao  Tema ng kwento  Mga pagpapahalagang pantao: moral at etikal ba?  Mga bagay na nakaiinfluwensya sa pagkatao ng tauhan; at  Pamamaraan ng pagbibigay solusyon sa problema. HUMANISMO

Ang layunin ng panitikan ay gumamit ng mga imahen na higit na maghahayag sa mga damdamin, kaisipan, ideya, saloobin at iba pang nais na ibahagi ng may-akda na higit na madaling maunawaan kaysa gumamit lamang ng karaniwang salita. IMAHISMO

Isang pamamalagay na kinakailangang gumamit ng matipid at maingat na paggamit ng mga salita upang makabuo ng konkretong imahen. IMAHISMO

Ito ay umusbong noong 1900 at sa unang dalawang dekada ng ika-20 siglo lumalaganap ang imahismo bilang isang kilusang panulaan sa Estados Unidos at Inglatera. Nagbibigay-pansin sa hanay ng mga salita at simbolismo ang nasabing kilusan. Ilan sa mga prominenteng pangalan sa kilusang ito ay ang mga makatang Amerikanong sina Ezra Pound, Amy Loswell, John Gould Fletcher at Hilda Doolittle. IMAHISMO

Samantala, sa Ingletera naman ay nakilala ang mga manunulat na sina D.H. Lawrence at Richard Aldington. Kasabay ng kanilang paglikha ng mga obra sa ganitong lapit, nagpalaganap din ang kanilang hanay ng mga manifesto at sanaysay na kumakatawan sa kanilang teorya. IMAHISMO

Halimbawa: Bakit kaya rito sa mundong ibabaw Marami sa tao’y sa salapi silaw? Kaya kung isa kang kapus-kapalaran Wala kang pag-asang umakyat sa lipunan. Mga mahirap lalong nasasadlak Mga mayayaman lalong umuunlad Maykapangyarihan, hindi sumusulyap Mga utang na loob mula sa mahirap. PANAMBITAN ni Myrna Prad Kung may mga taong sadyang nadarapa Sa halip tulungan, tinutulak pa nga; Buong lakas silang dinudusta-dusta Upang itong hapdi’y lalong managana. Nasaan, Diyos ko, ang sinasabi Mo Tao’y pantay-pantay sa bala ng mundo? Kaming mga api ngayo’y naririto Dinggin Mo, Poon ko, panambitang ito.

Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang mga karanasan at nasaksisan ng may- akda sa kanyang lipunan SA MAKATOTOHANANG PAMAMARAAN. Samakatuwid, ang panitikan ay hango sa totoong buhay ngunit hindi tuwirang totoo sapagkat isinaalang-alang ng may- akda ang kasiningan at pagkaepektibo ng kanyang sinulat. REALISMO

REALISMO Nagpapahayag ito ng pagtanggap sa katotohanan o realidad ng buhay. Ipinaglalaban ng teoryang realismo ang katotohanan kaysa kagandahan

Halimbawa: AMBO • Isang maikling kuwentong isinulat ni Wilfredo Virtusio. • Ito ay tumatalakay sa katiwalian na siyang dahilan ng paghihirap ng maraming mamamayan. • Sinasalamin nito ang kawalang pakialam ng mga opisyales na walang ibang inatupag kung hindi ang magkamal ng salaping nagmumula sa paghihirap ng mga taong ang nais lamang ay maibigay ang pangunahing pangangailangan ng kanilang pamilya.

Halimbawa: Bangkang Papel • Isinulat ni Genoveva Edroza- Matute. Ito ay unang nailathala noong 1946. • Ang isyung tinalakay sa kwento ay ang pagkawasak ng pamilya dahil sa gera. • Unang nailathala noong 1946, ang taon kung saan nagkamit ng Pilipinas ang tunay na kalayaan at unang taon kung saan maaring maglathala ng mga kwento ang awtor. • Bakas sa kwento ang kinimkim na saluobin ng awtor tungkol sa digmaan noong pinlanong sakupin ng mga Hapon ang Pilipinas. • Ang kwentong ito ay tungkol sa pagbabalik-tanaw ng tagapagsalaysay sa tuwing nakakakita siya ng mga batang nag papalutang ng bangkang papel.

FEMENISMO Ang layunin ng panitikan ay magpakilala ng mga kalakasan at kakayahang pambabae at iangat ang pagtingin ng lipunan sa mga kababaihan. Madaling matukoy kung ang isang panitikan ay feminismo sapagkat babae o sagisag babae ang pangunahing tauhan ay ipimayagpag ang mabubuti at magagandang katangian ng tauhan.

PORMALISMO O PORMALISTIKO Ang pagtuklas at pagpapaliwanag sa anyo ng akda ang tanging layunin ng pagsusuring formalistiko. Hindi binibigyang-diin sa teoryang ito ang buhay ng may-akda, hindi nakapaloob ang kasaysayan, at lalong walang mababanaag na implikasyong sosyolohikal, politikal, sikolohikal, at ekonomikal. Samakatuwid, ang pisikal na katangian ng akda ang pinakaubod ng pagdulog na ito.

SIKOLOHIKAL Tumutukoy sa isang uri ng kritisismo na nagbibigay-diin sa porma ng isang teksto at hindi sa nilalaman nito. Binibigyan nito ng markadong atensyon ang kaayusan, istilo, o paraang artistiko ng teksto. Iniiwasan nito ang pagtatalakay ng mga elementong labas sa teksto mismo tulad ng histori, politika, at talambuhay.

Halimbawa: SUYUAN SA TUBIGAN Ang pagpapaligsahan ng dalawang tao para sa isang pag-ibig at ang pagpili ng isang tao para sa ikasasaya ng kanyang puso.

SIKOLOHIKAL Tinatalakay sa akda ang mga damdaming namamayani sa mga tauhan gaya ng pagmamahal, paghanga, pagkadakila, gayon din ang mga negatibong damdamin ng pangamba, takot, galit, pagkabigo, at iba pa. Mahalagang masuri ang emosyon at makilala ang tunay na katauhan ng indibidwal.

SIKOLOHIKAL Ang layunin ng panitikan ay ipaliwanag sa pamamagitan ng pagpapakita ng mga salik (factor) sa pagbuo ng naturang behavior (pag-uugali, paniniwala, pananaw, pagkatao) sa isang tauhan sa kanyang akda. Ipinakikita sa akda na ang tao ay nagbabago o nagkakaroon ng panibagong behavior dahil may nag-udyok na mabago o mabuo ito.

EKSISTENSYALISMO Ang layunin ng panitikan ay ipakita na may kalayaan ang tao na pumili o magdesisyon para sa kanyang sarili na siyang pinakasentro ng kanyang pananatili sa mundo (human existence).

EKSISTENSYALISMO Sa utak at isip nakasentro ang teoryang pampanitikang ito [dahil] utak ang nagpapagana sa tao. Tao ang pangunahing nilikha sa mundo; siya lamang ang may kakayahang mag-isip at magdesisyon, hindi gaya ng hayop at ibang nilalang.

ROMANTISISMO Ang layunin ng teoryang ito ay ipamalas ang iba’t ibang paraan ng tao o sumasagisag sa tao sa pag-aalay ng kanyang pag-ibig sa kapwa, bansa at mundong kinalakhan. Ipinakikita rin sa akda na gagawin at gagawin ng isang nilalang ang lahat upang maipaalam lamang ang kanyang pag-ibig sa tao o bayang napupusuan.

ROMANTISISMO Binibigyang halaga ang indibidwalismo, rebolusyon, imahinasyon at likas. Pagtakas mula sa realidad o katotohanan.

MARKISMO/MARXISMO Ang layunin ng teoryang ito ay ipakita na ang tao o sumasagisag sa tao ay may sariling kakayahan na umangat buhat sa pagdurusang dulot ng pang- ekonomiyang kahirapan at suliraning panlipunan at pampulitika. Ang mga paraan ng pag-ahon mula sa kalugmukan sa adka ay nagsisilbing modelo para sa mga mambabasa.

MARKISMO/MARXISMO Pinakikita ang pagtutunggali o paglalaban ng dalawang magkasalungat ng puwersa. Inuunawa ang akda batay sa kalagayan ng mga tauhan. Sumasagisag sa tao na may sariling kakayahan na umangat sa buhay.

SOSYOLOHIKAL Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang kalagayan at suliraning panlipunan ng lipunang kinabibilangan ng may-akda. Naipakikita rito ang pamaraan ng mga tauhan sa pagsugpo sa suliranin o kalagayan ng lipunan na nagsisilbing gabay sa mga mambabasa sa magpuksa sa mga katulad na suliranin.

SOSYOLOHIKAL Sa pagsusuri ng mga akda ay natatalakay ang mga kalagayang sosyal, ang kapamuhayan, ang mga sitwasyong nag-uudyok ng karahasan, nagtutulak sa tao sa ganoon at ganitong buhay, mga pagkakataong nagiging sanhi o bunga kaya ng mga pang-aapi at pagkaapi, pagkaduhagi, kaimbihan o dili kaya’y ng kadakilaan, kagitingan, kabayanihan ng isang tao o pangkat ng tao.

MORALISTIKO Ang layunin ng panitikan ay ilahad ang iba’t ibang pamantayang sumusukat sa moralidad ng isang tao – ang pamantayan ng tama at mali. Inilalahad din nito ang mga pilosopiya o proposisyong nagsasaad sa pagkatama o kamalian ng isang kilos o ugali ayon sa pamantayang itinakda ng lipunan. Sa madaling sabi, ang moralidad ay napagkakasunduan ayon na rin sa kaantasan nito.

MORALISTIKO Sa pag-aaral ng akda ay naroroon ang moralistikong pananaw at binibigyang-diin ang layuning dakilain at pahalagahan ang kabutihan at itakwil ang kasamaan. Ngunit huwag ipagkakamali na sa pag-aaral ng akda [na ginamitan nito] ay sapat nang itanong kung anong aral ng akda dapat matutong timbangin ang lakas at kahinaan ng tao sa harap ng pagsubok.

BAYOGRAPIKAL Ang layunin ng panitikan ay ipamalas ang karanasan o kasagsagan sa buhay ng may-akda. Ipinahihiwatig sa mga akdang bayograpikal ang mga bahagi sa buhay ng may-akda na siya niyang pinakamasaya, pinakamahirap, pinakamalungkot at lahat ng mga “pinaka” na inaasahang magsilbing katuwang ng mambabasa sa kanyang karanasan sa mundo.

BAYOGRAPIKAL Ang sabi nga nina Ramos at Mendiola (1994): “Sa paggamit ng pantalambuhay na kritisismo, matutuklasan pa rin ang iba pang impluwensiyang makakatulong sa sining ng manunulat – ang mga pilosopiyang kaakbay sa kanyang panahon, ang mga aklat o ang mga akda na kanyang binasa, ang iba pang tao na nagsilbing gabay o nagmulat sa kanyang magsulat.”

BAYOGRAPIKAL Sa paggamit ng dulog bayograpikal, kinakailangang bigyang- pansin ng mga mag-aaral o manananaliksik ang ilang kondisyong ito: 1. Ang binabasa at sinusuri ay ang akda at ito’y hindi dapat ipagpalit sa pagtalakay sa buhay ng makata o manunulat. 2. Sa teoryang bayograpikal, ang pagpapasiya sa binasang akda ay hindi kapintasan o kahinaan ng may-akda.

QUEER Ang layunin ng panitikan ay iangat at pagpantayin sa paningin ng lipunan sa mga homosexual. Kung ang mga babae ay may feminismo ang mga homosexual naman ay queer.

HISTORIKAL Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang karanasan ng isang lipi ng tao na siyang masasalamin sa kasaysayan ay bahagi ng kanyang pagkahubog. Nais din nitong ipakita na ang kasaysayan ay bahagi ng buhay ng tao at ng mundo.

KULTURAL Ang layunin ng panitikan ay ipakilala ang kultura ng may-akda sa mga hindi nakakaalam. Ibinabahagi ng may-akda ang mga kaugalian, paniniwala at tradisyong minana at ipasa sa mga sunod na salinlahi. Ipinakikita rin dito na bawat lipi ay natatangi.

FEMINISMO – MARKISMO Ang layunin ng panitikan ay ilantad ang iba’t ibang paraan ng kababaihan sa pagtugon sa suliraning kanyang kinakaharap. Isang halimbawa nito ay ang pagkilala sa prostitusyon bilang tuwirang tugon sa suliraning dinaranas sa halip na ito’y kasamaan at suliranin ng lipunan.

DEKONSTRUKSYON Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang iba’t ibang aspekto na bumubuo sa tao at mundo. Pinaniniwalaan kasi ng ilang mga pilosopo at manunulat na walang iisang pananaw ang nag- udyok sa may-akda na sumulat kundi ang pinaghalu-halong pananaw na ang nais iparating ay ang kabuuan ng pagtao at mundo.

NATURALISMO Ito’y teoryang pampanitikan na naniniwalang malayang kagustuhan ang isang tao dahil ang kanyang buhay ay hinuhubog lamang ng kanyang heredity at kapaligiran. Sa panitikan, layon nito na ipakita nang walang panghuhusga ang isang bahagi ng buhay. Nabibigyang pansin dito ang mga saloobin, damdamin, kilos at gawi ng mga tauhan.

NATURALISMO PANGKALAHATANG PANANAW “Huwag niyong husgahan ang tao sa panlabas niyang anyo bagkus alamin muna ang pinagmulan ng katangian niyang ito” sapagkat “kung ano ang ginawa mo sa iyong kapwa, iyon din ang iyong matatanggap.”

SIKO-ANALITIKO Tanging ang ekonomiya lamang ang motibo ng lipunan. “Nasa paghahanapbuhay ang tugon upang lasapin ang sarap ng buhay.” Nagkakaroon lamang ng maturidad ang isang tao bunga ng kanyang kamalayan sa kahirapan.

ARKETIPAL Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang mga mahahalagang bahagi ng akda sa pamamagitan ng mga simbolo. Ngunit hindi basta-basta masusuri ang mga simbolismo sa akda. Pinakamainam na alamin muna ang kabuuang konsepto at tema ng panitikan sapagkat ang mga simbolismong napapaloob sa akda ay magkaugnay sa isa’t isa. Ang lahat ng simbolismo ay naaayon sa tema at konseptong ipinapakilala ng may-akda sa mga mambabasa.

ARKETIPAL Kumukuha karaniwan ng mga simbolismo o imahe sa mga kwentong hango sa mitolohiya, epiko, o maging sa bibliya tulad ng kalapati, tanikala, timbangan, kandila, sulo, at iba pa.

Wakas!

Mga pinagmulan: Mga aklat: Badayos, P. (1999). Metodolohiya sa pagtuturo ng wika (Mga teorya, simulain, at istratehiya).Grandwater Publications and research Corporation, J.P. Rizal St., Makati City. Belvez, P. (2000). Ang sining at agham (aklat sa pamamaraan ng pagtuturo ng Filipino at sa Filipino). Rex Printing Company, Inc., Quezon City. Internet: https://www.slideshare.net/mobile/GinoongGood/teoryang-pampanitikan-36790003 https://donamaylimbo.wordpress.com ?m=1 Maria Loreta Mangubat March 21, 2017 ?m=1

(责任编辑：)
------分隔线----------------------------
发表评论
请自觉遵守互联网相关的政策法规，严禁发布色情、暴力、反动的言论。
评价:
表情:
用户名: 验证码:
最新评论 进入详细评论页>>
发布者资料
查看详细资料 发送留言 加为好友 用户等级: 注册时间:2024-12-22 09:12 最后登录:2024-12-22 09:12
栏目列表
推荐内容
热点内容

Powered by 欧博官网 © 2020

Copyright © 2023 欧博ABG-会员登录-网站 版权所有